การจัดฟัน ถือเป็นกระบวนการทางทันตกรรมที่ต้องมีการวางแผนอย่างรอบคอบ โดยหนึ่งในขั้นตอนสำคัญที่มักถูกละเลยหรือเข้าใจผิด คือ “การเคลียร์ช่องปากก่อนจัดฟัน” ซึ่งเป็นพื้นฐานที่มีผลต่อทั้งประสิทธิภาพ ความปลอดภัย และผลลัพธ์ของการจัดฟันในระยะยาว ดังนั้น บทความนี้จะพาคุณไปทำความเข้าใจว่า การเคลียร์ช่องปากคืออะไร ต้องทําอะไรบ้าง และใครที่อาจต้องใช้เวลามากกว่าคนอื่นในการเตรียมช่องปากก่อนเริ่มจัดฟัน
เคลียร์ช่องปากก่อนจัดฟันคืออะไร ?
“การเคลียร์ช่องปาก” หรือ Pre-Orthodontic Clearance คือ กระบวนการเตรียมสภาพช่องปากให้พร้อมที่สุดก่อนการเริ่มติดเครื่องมือจัดฟัน โดยทันตแพทย์จะตรวจประเมินสุขภาพช่องปากอย่างละเอียด เพื่อค้นหาปัญหาที่อาจส่งผลกระทบต่อการจัดฟัน เช่น ฟันผุ, เหงือกอักเสบ, หรือหินปูนสะสม แล้วจัดการรักษาให้เรียบร้อย
เรียกได้ว่าขั้นตอนนี้เปรียบเสมือนการ “ปรับพื้นฐาน” ให้ช่องปากแข็งแรง เพื่อให้เครื่องมือจัดฟันทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ และลดความเสี่ยงของภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้นในระหว่างการรักษา
ทำไมต้องเคลียร์ช่องปากก่อนติดเครื่องมือจัดฟัน ?
หลายคนอาจสงสัยว่าทำไมไม่ติดเครื่องมือจัดฟันไปเลย แล้วค่อยรักษาฟันผุทีหลัง ? คำตอบคือ เมื่อติดเครื่องมือจัดฟันแล้ว การรักษาอาการต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นในช่องปากก็จะทำได้ยากมาก ๆ หรือทำไม่ได้เลย ส่งผลให้อาการดังกล่าวลุกลามรุนแรงขึ้น เช่น
- ฟันผุที่ลุกลาม : หากมีฟันผุอยู่ก่อนแล้ว การติดเครื่องมือจัดฟันจะทำให้การทำความสะอาดฟันยากขึ้น เศษอาหารและคราบจุลินทรีย์จะสะสมได้ง่าย ทำให้ฟันผุขยายตัวอย่างรวดเร็ว ลุกลามไปจนถึงโพรงประสาทฟัน จำเป็นต้องถอดเครื่องมือจัดฟันออกเพื่อทำการรักษารากฟัน
- เหงือกอักเสบ : การมีเหงือกอักเสบอยู่ก่อนจัดฟัน จะยิ่งทำให้ปัญหารุนแรงขึ้นเมื่อติดเครื่องมือจัดฟัน เนื่องจากเครื่องมือจัดฟันจะทำให้การแปรงฟันและใช้ไหมขัดฟันทำได้ยากขึ้น ส่งผลให้เหงือกอักเสบบวมแดงง่าย เลือดออกลุกลามเป็นโรคปริทันต์อักเสบ และร้ายแรงที่สุดคือเกิดการละลายของกระดูกรอบรากฟัน
- หินปูนสะสม : หินปูนเป็นแหล่งสะสมของแบคทีเรีย ดังนั้น เมื่อมีเครื่องมือจัดฟัน การทำความสะอาดหินปูนที่ติดแน่นจะยากขึ้น เกิดการระคายเคืองต่อเหงือก และเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดฟันผุและโรคเหงือก
- การวางแผนการเคลื่อนฟันผิดพลาด : ถ้ามีฟันคุดหรือฟันที่ต้องถอน แต่ไม่ได้วางแผนจัดการให้เรียบร้อยก่อนเริ่มจัดฟัน อาจส่งผลให้ทิศทางการเคลื่อนฟันคลาดเคลื่อน ต้องถอดเครื่องมือและเริ่มใหม่ เสียทั้งเวลาและค่าใช้จ่าย
การเคลียร์ช่องปากมีขั้นตอนอะไรบ้าง ?
ถ้าถามว่าการเคลียร์ช่องปากต้องทําอะไรบ้าง คำตอบคือการเคลียร์ช่องปากก่อนจัดฟันอาจมีรายละเอียดที่แตกต่างกันเล็กน้อยในแต่ละคน ขึ้นอยู่กับสุขภาพช่องปากและโครงสร้างฟัน แต่โดยทั่วไปแล้วจะมีขั้นตอนหลัก ๆ ดังนี้
1. ตรวจประเมินช่องปากและถ่ายภาพรังสี
ขั้นตอนแรก ทันตแพทย์จะตรวจสุขภาพช่องปากอย่างละเอียด ไม่ว่าจะเป็นสภาพของฟัน เหงือก การสบฟัน และเนื้อเยื่อในช่องปาก รวมถึงการถ่ายภาพ X-ray เพื่อดูโครงสร้างภายใน เช่น รากฟัน ฟันคุด หรือพยาธิสภาพที่อาจซ่อนอยู่ในกระดูกขากรรไกร
2. อุดฟันผุหรือรักษารากฟัน
ถ้าตรวจพบฟันผุ ทันตแพทย์จะต้องอุดฟันก่อนเสมอเพื่อป้องกันไม่ให้ฟันผุลุกลามขณะติดเครื่องมือจัดฟัน ส่วนกรณีที่ฟันผุทะลุถึงโพรงประสาทก็จำเป็นต้องรักษารากฟันก่อน ถึงแม้จะเป็นกระบวนการที่ใช้เวลามากขึ้น แต่ก็มีความจำเป็นเพื่อคงสภาพฟันให้อยู่ในช่องปากได้ตลอดระยะเวลาการจัดฟัน
3. ขูดหินปูนและดูแลเหงือก
หินปูนที่สะสมอยู่ตามแนวเหงือก เป็นแหล่งสะสมของเชื้อแบคทีเรียที่ทำให้เกิดเหงือกอักเสบหรือโรคปริทันต์ หากไม่ขจัดออกก่อนก็อาจส่งผลต่อเสถียรภาพของฟันระหว่างการเคลื่อนตำแหน่ง
4. ถอนฟันที่จำเป็น
ในบางกรณี เช่น ฟันเรียงตัวแน่น ฟันซ้อนเก หรือมีฟันเกิน ก็อาจจำเป็นต้องถอนฟันบางซี่ออกเพื่อให้มีพื้นที่เพียงพอสำหรับการเคลื่อนฟัน หรือกรณีที่มีฟันคุดที่อาจขัดขวางการจัดฟันในอนาคต ทันตแพทย์จะประเมินอย่างรอบคอบและแนะนำแผนการถอนฟันที่เหมาะสมที่สุด โดยคำนึงถึงการเรียงตัวของฟันในระยะยาว
คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับการเคลียร์ช่องปาก
เคลียร์ช่องปากแล้วใส่เหล็กเลยได้ไหม ?
ไม่เสมอไป ปัจจัยที่จะบอกว่าเคลียร์ช่องปากแล้วใส่เหล็กเลยได้ไหมขึ้นอยู่กับสภาพช่องปากหลังจากการเคลียร์ว่าพร้อมแค่ไหน หากเป็นแค่การขูดหินปูนหรืออุดฟันก็อาจสามารถนัดติดเครื่องมือได้ภายในไม่กี่วัน แต่หากเพิ่งถอนฟัน หรือเพิ่งรักษารากฟัน อาจต้องเว้นระยะให้แผลหายดีก่อน เพื่อไม่ให้เกิดภาวะแทรกซ้อนในภายหลัง ทันตแพทย์จะเป็นผู้ประเมินว่าเมื่อไรถึงจะใส่เครื่องมือจัดฟันได้อย่างปลอดภัย
ทำไมบางคนต้องถอนฟันก่อนจัดฟันแต่บางคนไม่ต้อง ?
การถอนฟันก่อนจัดฟันจำเป็นหรือไม่ ขึ้นอยู่กับ “พื้นที่” บนขากรรไกรว่ามากพอสำหรับการเรียงฟันใหม่หรือไม่ หากฟันแน่นหรือซ้อนเก ทันตแพทย์อาจต้องถอนฟันบางซี่เพื่อเปิดช่องว่างให้ฟันเคลื่อนได้สะดวก แต่ถ้าโครงสร้างขากรรไกรมีพื้นที่เพียงพอก็อาจไม่ต้องถอนเลย
เคลียร์ช่องปากครั้งเดียวจบเลยไหม หรือต้องทำหลายรอบ ?
ขึ้นอยู่กับสุขภาพช่องปากของแต่ละคน บางรายที่มีปัญหาหลายอย่าง เช่น ฟันผุหลายซี่ ฟันคุด เหงือกอักเสบ อาจต้องเข้ารับการรักษาหลายครั้งจึงจะเคลียร์ได้ครบ ส่วนบางรายที่ช่องปากแข็งแรงดี อาจเคลียร์เสร็จภายในครั้งเดียว
เพราะการจัดฟันไม่ใช่แค่การปรับเรียงฟันให้สวย แต่คือการดูแลสุขภาพช่องปากในระยะยาวอย่างจริงจัง ตั้งแต่การเคลียร์ช่องปากก่อนติดเครื่องมือ ไปจนถึงการใส่รีเทนเนอร์หลังจัดเสร็จ เพื่อคงผลลัพธ์ให้สวยงามได้อย่างยาวนาน โดยที่ About Tooth Dental Clinic เราให้บริการจัดฟันอย่างครอบคลุม ด้วยเครื่องมือหลากหลายประเภท พร้อมรีเทนเนอร์ที่ออกแบบเฉพาะบุคคลโดยทันตแพทย์ผู้ชำนาญการ โดยสามารถเข้ารับคำปรึกษาเรื่องการจัดฟันและการใส่รีเทนเนอร์ได้ที่ About Tooth Dental Clinic ทุกสาขา เพราะรอยยิ้มที่มั่นใจ เริ่มต้นได้จากการวางแผนที่ถูกต้องตั้งแต่วันนี้
สามารถนัดเข้ามาสอบถามและปรึกษาปัญหากับทันตแพทย์ของ About Tooth Dental คลินิกทำฟันแถวสยามและปุณณวิถี เดินทางสะดวกติด BTS ได้ที่เบอร์โทรศัพท์ 087-555-4665, 080-481-5555 และ LINE : @abouttooth (มี @ ด้วย) หรือช่องทางติดต่ออื่น ๆ ของคลินิก
แหล่งอ้างอิง
- Pre/Post-Orthodontic Anterior Teeth Recontouring via Minimal Invasive Approach. สืบค้นเมื่อวันที่ 21 กรกฎาคม 2568 จาก https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S002065392400594X
ทพญ. ปภัทสรา วีระพล ทันตแพทย์ด้านทันตกรรมจัดฟัน ทันตกรรมรากฟันเทียม และเฉพาะทางด้านทันตกรรมประดิษฐ์ (วีเนียร์ ฟันปลอม) สำเร็จการศึกษาจากคณะทันตแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เกียรตินิยมอันดับ 2 ต่อมาสำเร็จการศึกษาระดับปริญญาโท สาขาทันตกรรมประดิษฐ์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ มีประสบการณ์การทำงานยาวนานและได้รับประกาศนียบัตรทันตกรรมทั่วไปขั้นสูง รวมไปถึงใบรับรองผู้ให้บริการจัดฟันแบบใส Invisalign ระดับ Platinum Provider 2021 และ Zenyum ระดับ Star tier 2023
ปัจจุบันเป็นผู้ก่อตั้ง About Tooth Dental Clinic ซึ่งได้รับรางวัล World Class Award 2021 สาขา The Best of International Healthy Business ตลอดจนดำรงตำแหน่งเป็นสมาชิกสมาคมทันตกรรมรากเทียมแห่งประเทศไทย (TADI) และสมาคมทันตกรรมประดิษฐ์ไทย (Prosthodontic)