สรุปชัด ! ก่อนจัดฟันต้องผ่าฟันคุดไหม ขึ้นอยู่กับอะไรบ้าง ?

หลายคนที่กำลังวางแผนจะจัดฟันมักมีคำถามสำคัญที่วนอยู่ในใจเสมอว่า “ก่อนจัดฟัน ต้องถอนฟันคุดไหม ?” หรือ “หากต้องผ่าจริง ๆ จะเจ็บหรือไม่ ?” คำถามเหล่านี้เป็นสิ่งที่พบได้บ่อย เพราะหลายคนกลัวการผ่าฟันคุดจากประสบการณ์ที่ได้ยินต่อ ๆ กันมา แต่ในความเป็นจริง การผ่าฟันคุดก่อนจัดฟันไม่ได้จำเป็นสำหรับทุกคนเสมอไป ทั้งหมดขึ้นอยู่กับสภาพฟัน โครงขากรรไกร และการวางแผนรักษาของทันตแพทย์

ดังนั้น การเข้าใจบทบาทของฟันคุดและความสัมพันธ์ต่อการจัดฟันจึงเป็นสิ่งสำคัญ เพื่อให้คุณสามารถเตรียมตัวได้ถูกต้อง และมั่นใจตลอดกระบวนการรักษา

ฟันคุดคืออะไร และทำไมต้องถอนหรือผ่า ?

ฟันคุด คือ ฟันกรามซี่ที่สาม ซึ่งจะขึ้นเป็นลำดับสุดท้าย มักเริ่มปรากฏในช่วงอายุประมาณ 17-25 ปี ซึ่งเป็นช่วงที่ขากรรไกรของคนส่วนใหญ่มักเจริญเติบโตเต็มที่แล้ว ฟันคุดจึงมีพื้นที่ไม่เพียงพอสำหรับการขึ้นมาอย่างปกติ ทำให้เกิดการเอียง ทิ่ม หรือฝังอยู่ในเหงือก

ในหลายกรณี ฟันคุดที่ขึ้นผิดทิศทางอาจก่อให้เกิดปัญหาต่าง ๆ เช่น

• เหงือกอักเสบ หรือมีการติดเชื้อบริเวณที่ฟันคุดขึ้น
• ฟันข้างเคียงถูกเบียดจนเคลื่อนผิดแนว
• เกิดแรงดันที่ทำให้ฟันเรียงตัวไม่สวย หรือแนวฟันบิดเบี้ยว
• ปวดเมื่อยกราม หรือเคี้ยวอาหารลำบาก

สำหรับผู้ที่วางแผนจัดฟัน ปัญหาเหล่านี้อาจส่งผลต่อการเคลื่อนตัวของฟัน ทำให้จัดฟันได้ยากหรือใช้เวลานานขึ้น ดังนั้น ทันตแพทย์จึงมักแนะนำให้พิจารณาการถอนหรือผ่าฟันคุดก่อนเริ่มจัดฟัน เพื่อให้การเคลื่อนฟันเป็นไปได้อย่างราบรื่นและมีประสิทธิภาพมากที่สุด

ทำไมควรผ่าฟันคุดก่อนการจัดฟัน ?

การผ่าฟันคุดก่อนจัดฟันไม่ได้มีจุดประสงค์เพียงแค่ “เอาฟันที่เกินออก” แต่ยังเป็นการเตรียมช่องปากให้พร้อมสำหรับการเคลื่อนตัวของฟันในทิศทางที่ถูกต้อง ซึ่งมีเหตุผลสำคัญดังนี้

สร้างพื้นที่สำหรับการจัดเรียงฟันอย่างเหมาะสม

การผ่าฟันคุดช่วยเพิ่มพื้นที่ในขากรรไกร ทำให้ฟันซี่อื่น ๆ สามารถเคลื่อนไปยังตำแหน่งที่ต้องการได้โดยไม่ถูกเบียดหรือชนกัน

ป้องกันไม่ให้ฟันกลับมาซ้อนเกหลังจัดฟันเสร็จ

หากปล่อยให้ฟันคุดที่ฝังอยู่ในกระดูกยังคงอยู่ ฟันซี่นั้นอาจดันฟันข้างเคียงในภายหลัง ส่งผลให้ฟันที่จัดเรียงแล้วกลับมาซ้อนหรือบิดอีกครั้ง

ลดความเสี่ยงต่อการอักเสบและการติดเชื้อในอนาคต

ฟันคุดที่โผล่ขึ้นมาเพียงบางส่วน มักเป็นจุดสะสมของเศษอาหารและแบคทีเรีย ดังนั้น การผ่าฟันคุดออกจะช่วยลดความเสี่ยงของฟันผุ เหงือกบวม และกลิ่นปาก

แล้วการจัดฟันกรณีไหนที่ไม่ต้องผ่าฟันคุด ?

แม้ว่าหลายคนจะได้รับคำแนะนำให้ผ่าฟันคุดก่อนจัดฟัน แต่ในความเป็นจริงแล้วก็ไม่ได้จำเป็นสำหรับทุกคนเสมอไป เพราะบางกรณีทันตแพทย์อาจประเมินแล้วว่าฟันคุดไม่ส่งผลต่อแนวฟันหรือกระบวนการจัดฟัน จึงไม่จำเป็นต้องผ่าออก หากเข้าเงื่อนไขดังต่อไปนี้

ฟันคุดมีพื้นที่เพียงพอและขึ้นมาได้อย่างสมบูรณ์

หากฟันคุดขึ้นในตำแหน่งที่ถูกต้อง ไม่ชนหรือเบียดกับฟันข้างเคียง และไม่มีอาการอักเสบ ก็สามารถคงไว้ได้โดยไม่กระทบต่อการเคลื่อนตัวของฟันระหว่างจัดฟัน

โครงขากรรไกรกว้างพอสำหรับรองรับฟันทั้งหมด

บางรายที่มีขากรรไกรกว้างและมีพื้นที่เพียงพอ ฟันคุดสามารถขึ้นมาได้ตามแนวปกติและอยู่ร่วมกับฟันซี่อื่นได้โดยไม่ก่อให้เกิดปัญหา ทั้งนี้ควรได้รับการตรวจประเมินจากทันตแพทย์เพื่อความแน่ใจก่อนเริ่มจัดฟัน

ตำแหน่งของฟันคุดอยู่ไกลจากบริเวณที่ต้องจัดฟัน

เช่น ฟันคุดอยู่ลึกในกระดูกหรืออยู่ในตำแหน่งที่ไม่ส่งผลต่อแนวฟันโดยรวม ก็อาจไม่จำเป็นต้องผ่าออกเช่นกัน

อย่างไรก็ตาม การตัดสินใจขั้นสุดท้ายควรอยู่ภายใต้การประเมินของทันตแพทย์ โดยอาศัยการเอกซเรย์หรือสแกน 3 มิติ เพื่อให้เห็นภาพรวมของแนวฟันและกระดูกขากรรไกรอย่างชัดเจนก่อนเริ่มกระบวนการจัดฟัน

สรุปชัด ! จัดฟันต้องผ่าฟันคุดไหม ?

จากที่กล่าวไปในหัวข้อก่อนหน้า จะเห็นว่าการผ่าฟันคุด “ไม่จำเป็นต้องทำกับทุกคน” แต่การจะรู้ได้ว่าคุณควรผ่าหรือไม่ ต้องอาศัยการประเมินอย่างละเอียดจากทันตแพทย์เฉพาะทาง

หากฟันคุดของคุณไม่ได้ขวางแนวการเคลื่อนฟัน และไม่มีสัญญาณการอักเสบ ก็สามารถจัดฟันได้โดยไม่ต้องผ่า แต่ในกรณีที่ฟันคุดอยู่ในตำแหน่งเอียง เบียดฟันข้าง ๆ หรือฝังอยู่ในกระดูก การผ่าฟันคุดก่อนจัดฟันจะช่วยให้การเคลื่อนฟันทำได้อย่างแม่นยำ ปลอดภัย และลดโอกาสเกิดปัญหาซ้ำในอนาคต

ดังนั้น การตัดสินใจเรื่องนี้จึงไม่ควรทำจากความรู้สึกหรือคำบอกต่อ แต่ควรอิงจากการวินิจฉัยจริงของทันตแพทย์ เพื่อให้ได้แนวทางการรักษาที่เหมาะสมที่สุด

เตรียมตัวอย่างไรก่อนไปผ่าฟันคุด ?

หากทันตแพทย์แนะนำให้ผ่าฟันคุดก่อนจัดฟัน การเตรียมตัวให้พร้อมล่วงหน้าจะช่วยให้ขั้นตอนการผ่าผ่านไปได้อย่างราบรื่น ช่วยให้แผลหายเร็ว และลดความระคายเคืองภายหลังการผ่าตัดได้ โดยควรเตรียมตัวตามขั้นตอนต่อไปนี้

ปรึกษาทันตแพทย์ล่วงหน้าอย่างละเอียด

ก่อนเข้ารับการผ่าฟันคุด ควรพูดคุยกับทันตแพทย์อย่างละเอียด เพื่อสอบถามเกี่ยวกับขั้นตอนการผ่า ระยะเวลาในการพักฟื้น และวิธีดูแลหลังผ่าตัด การทำความเข้าใจทุกขั้นตอนจะช่วยให้คุณเตรียมตัวได้ถูกต้อง ลดความกังวล และวางแผนเรื่องเวลาในการพักฟื้นได้อย่างเหมาะสม

เอกซเรย์หรือสแกนฟันก่อนผ่า

ทันตแพทย์มักแนะนำให้ทำเอกซเรย์ช่องปากหรือสแกนฟัน 3 มิติก่อนการผ่า เพื่อดูตำแหน่งและลักษณะของฟันคุดอย่างละเอียด ขั้นตอนนี้มีความสำคัญมาก เพราะช่วยให้ทันตแพทย์สามารถวางแผนการผ่าตัดได้อย่างปลอดภัย ลดโอกาสเกิดภาวะแทรกซ้อน และใช้เวลาผ่าน้อยลง

ดูแลสุขภาพช่องปากให้สะอาด

ก่อนถึงวันผ่า ควรหมั่นแปรงฟันให้สะอาดหลังทุกมื้ออาหาร และใช้ไหมขัดฟันอย่างสม่ำเสมอ เพื่อกำจัดคราบอาหารและแบคทีเรียในช่องปาก การรักษาความสะอาดล่วงหน้าจะช่วยลดโอกาสติดเชื้อหลังผ่าตัด และทำให้แผลฟื้นตัวได้เร็วขึ้น

พักผ่อนให้เพียงพอและงดอาหารบางประเภท

หากทันตแพทย์แจ้งว่าจะใช้ยาชาหรือยาสลบ ควรงดอาหารและเครื่องดื่มอย่างน้อย 6-8 ชั่วโมงก่อนเข้ารับการผ่า เพื่อป้องกันอาการคลื่นไส้หรือสำลักขณะผ่าตัด หลังจากผ่าแล้ว ควรหลีกเลี่ยงอาหารร้อนจัด เผ็ดจัด หรือมีเนื้อแข็ง เพราะอาจกระทบต่อแผลและทำให้เกิดการอักเสบได้

เตรียมใจและเวลาพักฟื้นหลังผ่า

นอกจากการเตรียมร่างกายแล้ว การเตรียมใจและเวลาพักฟื้นก็สำคัญไม่แพ้กัน โดยทั่วไป แผลจากการผ่าฟันคุดจะใช้เวลาฟื้นตัวประมาณ 3-7 วัน ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับตำแหน่งของฟันคุดและสภาพร่างกายของแต่ละคน ในช่วงนี้ควรหลีกเลี่ยงกิจกรรมที่ใช้แรงมาก และปฏิบัติตามคำแนะนำของทันตแพทย์อย่างเคร่งครัด เพื่อให้แผลหายดีและไม่เกิดการติดเชื้อ

หากคุณมี “ฟันคุด” ที่อาจส่งผลต่อการจัดฟัน อย่าปล่อยทิ้งไว้จนเกิดอาการปวด บวม เหงือกอักเสบ หรือติดเชื้อ เพราะอาจทำให้การจัดฟันล่าช้าหรือเกิดปัญหาตามมาได้ในอนาคต ที่ About Tooth Dental Clinic เรามีทันตแพทย์เฉพาะทางด้านการจัดฟัน พร้อมตรวจประเมินตำแหน่งของฟันคุดอย่างละเอียดด้วยเทคโนโลยีเอกซเรย์ดิจิทัลความละเอียดสูง เพื่อวางแผนการรักษาและการผ่าฟันคุดอย่างปลอดภัย และช่วยให้การจัดฟันดำเนินไปได้อย่างราบรื่น

นอกจากนี้ เรายังให้คำปรึกษาเกี่ยวกับการจัดฟันใส Invisalign เพื่อให้คุณได้รอยยิ้มที่สวยมั่นใจและสุขภาพช่องปากที่แข็งแรงอย่างยั่งยืน สามารถนัดหมายเพื่อรับคำปรึกษา ได้ที่ About Tooth Dental Clinic ทั้งสาขาสยามและปุณณวิถี เดินทางสะดวก ติด BTS ทั้งสองแห่ง สอบถามรายละเอียดหรือนัดหมายล่วงหน้าได้ที่ โทรศัพท์: 087-555-4665, 080-481-5555 LINE OA : @abouttooth (มี @ ด้วย)

ข้อมูลอ้างอิง

1. Wisdom Teeth. สืบค้นเมื่อวันที่ 4 พฤศจิกายน 2568 จาก https://my.clevelandclinic.org/health/body/23223-wisdom-teeth.
2. Remedies for Wisdom Teeth Pain Relief. สืบค้นเมื่อวันที่ 4 พฤศจิกายน 2568 จาก https://www.healthline.com/health/wisdom-teeth-pain-relief.